In Nederland wordt de openbare ruimte uitstekend beheerd. Wie de grens oversteekt naar België, Duitsland of Engeland ziet direct het verschil. Toch werd er tot enkele jaren geleden nauwelijks wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het beheer van de openbare ruimte. Het was een onderbelicht vakgebied zonder opleidingen, zonder goeroes en zonder duidelijke verklaringen voor de manier waarop het in Nederland zo goed georganiseerd is. Managing Public Space (MPS) is opgericht om hier verandering in te brengen.
De kiem voor MPS werd gelegd in 2016, toen Wiebe Oosterhoff overstapte van Stadsontwikkeling naar Stadsbeheer in Almere. Daar ontdekte hij een belangrijke kloof: beheer werd vaak als een puur praktische taak gezien, terwijl het in werkelijkheid enorme strategische en financiële consequenties heeft. Hij vroeg zich af: waarom doen we het zoals we het doen? Wat maakt dat het beheer in Nederland zo goed is? Om antwoorden te vinden, interviewde hij dertig experts uit verschillende hoeken van het vakgebied: gemeentelijke managers, mensen van Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en provincies. Eén ding werd duidelijk: Nederland blinkt uit in beheer, maar niemand kon precies uitleggen waarom. Er bestond geen wetenschappelijke onderbouwing voor de keuzes die werden gemaakt.
Parallel daaraan speelde binnen CROW, de organisatie die richtlijnen ontwikkelt voor de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte, een soortgelijke discussie. Ook daar groeide het besef dat beheer een meer strategische en wetenschappelijke aanpak verdiende. Via het netwerk van Ton Hesselmans, die als trekker van het gemeentelijke managersnetwerk actief was, kwamen beide initiatieven samen. Dit leidde tot de oprichting van een kopgroep van vijf vooruitstrevende beheerders die het vak strategischer wilden benaderen.
Een academische basis voor beheer
Uit de kopgroep ontstond al snel het idee om beheer een wetenschappelijke basis te geven. Maar er was geen enkele universiteit die zich met dit onderwerp bezighield. Daarom zochten Ton Hesselmans en Wiebe Oosterhoff contact met Wageningen University & Research (WUR). De eerste gesprekken verliepen moeizaam. Binnen de academische wereld was het vakgebied ‘beheer’ onbekend, en er was geen bestaande onderzoekstraditie om op voort te bouwen. Toch lukte het om wetenschappelijke interesse te wekken. Wageningen deed internationaal onderzoek en ontdekte dat er nauwelijks academische publicaties bestonden over strategisch beheer. Er was dus niet alleen een kennisbehoefte binnen de praktijk, maar ook een wetenschappelijk gat om op te vullen. Dit was het startpunt voor het opbouwen van een nieuwe discipline.
Om een duurzame samenwerking met Wageningen aan te gaan, werd in 2020 Stichting Managing Public Space opgericht. Vanaf dat moment werden structureel fondsen geworven en werd de eerste onderzoeker aangesteld: Eva Duivenvoorde, die een promotieonderzoek startte. Daarnaast werd een onderwijsprogramma opgezet met leergangen voor zowel studenten als professionals.
MPS in de praktijk
De stichting heeft twee belangrijke doelen:
- Het verbinden van wetenschap en praktijk. MPS organiseert masterclasses, onderzoeksprogramma’s en publicaties waarin wetenschappers en beheerders samenkomen.
- Het opleiden van een nieuwe generatie beheerders. Via leergangen, onderzoek en activiteitenprogramma’s worden jonge professionals en ervaren beheerders gestimuleerd om strategischer naar hun vak te kijken.
Een van de kernactiviteiten is de organisatie van masterclasses. Sponsoren pitchen een complex beheerprobleem, waarna wetenschappers hierop reflecteren. Dit leidt tot publicaties en debat. Daarnaast worden er sponsorbijeenkomsten georganiseerd waarin gemeenten, provincies en andere stakeholders kennis kunnen delen.
Een ander succesvol initiatief is ‘Jong MPS’, een netwerk waarin jonge beheerders met elkaar in contact komen en zelf evenementen en campagnes organiseren. Dit helpt om het vak aantrekkelijk te maken voor een nieuwe generatie.
De toekomst van MPS
Hoewel er grote stappen zijn gezet, is er nog veel werk te doen. Momenteel bereikt MPS slechts een klein deel van de Nederlandse beheerders. Daarom richt de stichting zich op het versterken van haar netwerk, het toegankelijk maken van wetenschappelijke kennis en het vergroten van de invloed op de landelijke agenda.
Een belangrijk streven voor de toekomst is de verdere ontwikkeling van het onderwijs. De ultieme droom is dat beheer net zo’n gangbare studierichting wordt als planologie of stedenbouw. Dit zou betekenen dat de stichting zichzelf uiteindelijk overbodig maakt, omdat het vakgebied volledig is geïntegreerd in het academische en professionele landschap.
Tot die tijd blijft MPS zich inzetten om wetenschap en praktijk samen te brengen en de positie van beheer binnen de ruimtelijke ordening te versterken.
